مقدمه
پایپینگ (Piping) یا لوله کشی صنعتی، مجموعه‌ای از لوله‌ها هستن که از طریق اتصالات به یکدیگر متصل شده و سیالات (مایع، جامد یا گاز) رو با هدف انجام فعالیت‌ها با راندمان بالا از یک مکان به مکانی دیگه انتقال میدن. پایپینگ به عنوان یکی از حساس ترین و مهم ترین بخش‌های پروژه‌‌های صنعتی و عمرانی به شمار میره. پایپینگ شاخه‌ای از رشته مکانیک سیالات هست و با هدف اجرای درست و سریع موارد بالا بیشتر در کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، تصفیه خانه‌های آب و فاضلاب و فضای بیرونی ساختمان‌ها اجرا میشه. در ادامه با کاربردها، انواع و اجزاء، هدف از طراحی، کارشناس پایپینگ و وظایف و اهدافش آشنا می‌شیم.
کاربردهای پایپینگ
لوله‌های صنعتی معمولا به صورت استوانه‌ای شکل طراحی و ساخته شده و توسط اتصالات مخصوص با فرم‌دهی خاص به یکدیگر متصل شده و پیکربندی میشن. معمولا از لوله‌های استوانه‌ای در انتقال انرژی، دوغاب و دیگر سیالات از محلی به محل دیگه استفاده میشه. به طور کلی لوله کشی صنعتی در ساخت و ساز و بسیاری از زیرساخت‌های عمرانی مانند موارد زیر بکار میره:
پتروشیمی، صنایع غذایی، نفت و گاز، نیروگاه، شهرسازی، کشاورزی، ساختمان‌سازی، سازه‌های دریایی، تهویه و تصفیه فاضلاب، راه‌سازی، ساخت مواد نیمه رسانا و لایروبی
انواع سیستم‌های پایپینگ
پایپینگ یا همون لوله‌کشی صنعتی کاربردهای متنوعی داره و از اون در صنایع مختلف استفاده میشه. به همین دلیل سیستم‌های پایپینگ بر اساس کاربرد به انوع مختلفی تقسیم‌بندی میشن. انواع سیستم‌های پایپینگ عبارتند از:
لوله‌کشی نیروگاهی (Power Piping): به سیستم پایپینگ و اجزای تشکیل‌دهنده اون گفته میشه که ازشون برخلاف سیستم‌های لوله‌کشی ساختمانی در ایستگاه‌های تولید برق، نیروگاه‌های صنعتی و سازمانی، سیستم‌های گرمایشی شهری و سیستم‌های گرمایش و سرمایش مرکزی و منطقه‌ای استفاده میشه. به طور کلی میشه پایپینگ‌های غیرخدماتی رو در دسته پایپینگ‌های نیروگاهی قرار داد.
لوله‌کشی فرایندی (Process Piping): به سیستم‌های لوله‌کشی گفته میشه که مواد شیمیایی رو تحت فشار یا خلاء انتقال میدن. همچنین لوله‌کشی فرآیندی مواد اولیه خام رو طی فرآیندهایی به محصولات قابل استفاده و ارزشمند تبدیل می‌کنه.
لوله‌کشی شهری (Civil Piping): خدمات ارائه شده توسط شهرداری‌ها به مکان‌های مختلف شهری توسط لوله‌کشی شهری انجام میشه.
لوله‌کشی تاسیسات ساختمان (Plumbing): از سیستم پایپینگ ساختمانی برای تاسیسات مکانیکی و الکتریکی و به منظور انتقال سیالات درون ساختمان یعنی آب، فاضلاب، گرمایشی، سرمایشی، تهویه و... استفاده میشه.
لوله‌کشی انتقالی (Transportation Piping): از این نوع لوله‌کشی صنعتی برای انتقال سیالات در مسیرهای مختلف استفاده میشه.
لوله‌کشی خدماتی (Service Piping): پایپینگ خدماتی لوله‌کشی ساختمان‌ها رو به لوله‌کشی‌های مرتبط با خدمات شهری، متصل می‌کنه.
لوله‌کشی دریایی (Marine Piping): از این نوع پایپینگ برای انتقال سیالات در سازه‌های آبی استفاده میشه.
لوله‌کشی تبرید (Refrigeration Piping): این نوع لوله‌کشی به سیستمی مجهز هست که در هنگام انتقال سیال، سبب کاهش دمای محیط میشه.
هدف از طراحی پایپینگ
طراحی پایپینگ، فرآیند پیچیده‌‌ای هست که به همکاری تیمی و موثر بین واحدهای مختلف یک پروژه نیاز داره. هدف از این طراحی، ساخت کارخانه برپایه مشخصات مورد نظر کارفرما، الزامات ایمنی و پارامترهای اقتصادی هست. از دیگر اهداف طراحی سیستم‌های لوله کشی صنعتی میشه به موارد زیر اشاره کرد:
- به حداقل رساندن یا حذف دوباره‌کاری‌های هزینه‌بر
- به حداقل رساندن زمان مهندسی و ساخت کارخانه
- بهبود عملکرد سیستم
- بهبود قابلیت اجرا
- بهبود قابلیت تعمیر و نگهداری
- به حداقل رساندن هزینه‌ها
- سازگاری با الزامات محیط زیستی
کارشناس یا مهندس پایپینگ
مهندس پایپینگ، فردی هست که وظیفه طراحی و اجرای سیستم‌های پایپینگ برای انتقال آب، نفت، گاز، فاضلاب و... رو بر عهده داره. این فرد معمولا در تمام مراحل مربوط به طراحی و اجرای لوله کشی نظیر رسم طرح‌های اولیه، انتخاب مواد مناسب برای ساخت تجهیزات مورد نیاز و کنترل کیفیت روند اجرای سیستم موثر هست. فارغ التحصیلان رشته‌های مهندسی مکانیک، شیمی، عمران و تاسیسات می‌تونن در حوزه پایپینگ مشغول به کار بشن.
وظایف مهندسان پایپینگ
شرکت‌ها بیشتر به دنبال استخدام مهندسان پایپینگی هستن که یکی از مدارک مهندسی مکانیک یا شیمی رو داشته باشن. مهندسان پایپینگ باید مهارت‌های آنالیز و تحلیلی قوی داشته باشن تا سیستم‌های لوله‌کشی مناسبی رو برای دستیابی به عملکرد مورد نظر طراحی و اجرا کنن. یک مهندس پایپینگ نقشه‌های مربوط به نحوه عملکرد سیستم‌های لوله‌کشی رو طراحی کرده و مواد تشکیل دهنده لوله‌ها رو مشخص می‌کنه. به طور کلی وظایف مهندس پایپینگ به شرح زیر هست:
- تعیین اهداف پروژه
- نقشه‌برداری از محل اجرای پایپینگ
- رسم طرح اولیه و آنالیز پایپینگ
- انتخاب مواد مناسب برای اجزای سیستم پایپینگ
- برنامه‌ریزی فعالیت کاری تیم لوله‌کشی
- مدیریت کارکنان تیم لوله‌کشی
- اجرای پایپینگ
- بازرسی و تست لوله‌کشی
- راه‌اندازی پایپینگ
- تعمیر و نگهداری پایپینگ
- آگاهی از منابع اختصاص یافته به پروژه و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی
- بحث و تحلیل مشکلاتی که در حین طراحی و اجرا بوجود میاد
مهارت‌های کارشناس پایپینگ
از آنجایی که بیش از 90 درصد فعالیت مهندسی پایپینگ فنی هست، برای تبدیل شدن به یک مهندس لوله‌کش موفق باید قدرت تخیل، دانش و تمایل به یادگیری داشته باشید. روی هم رفته علاوه بر آشنایی با اصول و تئوری پایپینگ، نرم افزار Caesar و نرم افزار PDMS یک کارشناس پایپینگ باید مهارت‌های زیر رو هم داشته باشه:
- مهارت‌های تحلیل و آنالیز
- مهارت‌های مشاهده‌ای
- مهارت‌های پیش‌نویس
- مهارت‌های ارتباطی نوشتاری و کلامی
- مهارت‌های مدیریت پروژه
اگه به لوله کشی صنعتی و پایپینگ علاقه‌مندی و قصد داری با جدیت بیشتری این حوزه رو دنبال کنی، به دوره‌های آموزشی پایپینگ سر بزن:)
