فلاتر چیست؟ آموزش و آشنایی با اژدهای برنامه نویسی موبایل

مقدمه

در دنیای امروز، برنامه نویسی موبایل یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین حوزه‌های فناوری است. اپلیکیشن‌های موبایل نقش بزرگی در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند، از اپلیکیشن‌های پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی گرفته تا بازی‌های موبایلی و اپلیکیشن‌های تجاری. اما ساخت اپلیکیشن‌های موبایل که هم در سیستم‌عامل اندروید و هم iOS قابل اجرا باشد، چالش‌هایی دارد. به همین دلیل، ابزارها و فریم‌ورک‌های متعددی به وجود آمده‌اند که توسعه‌دهندگان را قادر می‌سازند تا برنامه‌های چندپلتفرمی ایجاد کنند. یکی از این فریم‌ورک‌های محبوب فلاتر (Flutter) است که با ویژگی‌های بی‌نظیرش به اژدهای برنامه نویسی موبایل تبدیل شده است.

در این مقاله، به بررسی دقیق فلاتر، ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن، و چرا این ابزار به یکی از محبوب‌ترین فریم‌ورک‌ها برای توسعه اپلیکیشن‌های موبایل تبدیل شده است، می‌پردازیم. همچنین نگاهی به چگونگی یادگیری و آموزش فلاتر برای توسعه‌دهندگان خواهیم داشت.

فلاتر چیست؟

فلاتر یک فریم‌ورک توسعه نرم‌افزار متن‌باز است که توسط شرکت گوگل توسعه داده شده است. این فریم‌ورک به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا از یک کد واحد برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل برای دو پلتفرم اصلی، یعنی اندروید و iOS، استفاده کنند. به بیان ساده‌تر، به‌جای نوشتن دو نسخه مختلف از یک اپلیکیشن برای هر پلتفرم، با استفاده از فلاتر می‌توان یک نسخه واحد ایجاد کرد که روی هر دو سیستم‌عامل به‌خوبی اجرا شود.

فلاتر در مقایسه با سایر فریم‌ورک‌های مشابه مانند ری‌اکت نیتیو (React Native)، مزایای زیادی دارد. از جمله سرعت بالاتر در زمان اجرا، دسترسی به رابط کاربری یکپارچه و قابلیت‌های بیشتر برای طراحی و سفارشی‌سازی اپلیکیشن.

کاربردهای فلاتر: چرا فلاتر محبوب است؟

محبوبیت فلاتر به دلایل و کاربردهای متعددی برمی‌گردد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. توسعه چندپلتفرمی

همان‌طور که اشاره شد، فلاتر به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا با یک کد واحد اپلیکیشن‌هایی برای هر دو پلتفرم اندروید و iOS بسازند. این ویژگی باعث می‌شود توسعه‌دهندگان از نوشتن کدهای اضافی و پیچیده برای هر پلتفرم خودداری کرده و زمان و هزینه توسعه به‌طور قابل توجهی کاهش یابد.

2. رابط کاربری بی‌نظیر و سفارشی‌سازی بالا

یکی از نقاط قوت فلاتر این است که تمامی ویجت‌ها (Widgets) آن از ابتدا برای ایجاد تجربه کاربری زیبا و سریع طراحی شده‌اند. شما می‌توانید به راحتی رابط کاربری اپلیکیشن خود را با استفاده از ویجت‌های متنوع و ابزارهای سفارشی‌سازی که فلاتر ارائه می‌دهد، طراحی کنید. برخلاف بسیاری از فریم‌ورک‌های دیگر که به عناصر بومی سیستم‌عامل متکی هستند، فلاتر امکان استفاده از ویجت‌های کاملاً سفارشی را فراهم می‌کند.

3. Hot Reload

ویژگی Hot Reload یکی از ابزارهای بسیار کاربردی فلاتر است که به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا تغییرات کد را بلافاصله و بدون نیاز به اجرای مجدد کل اپلیکیشن، مشاهده کنند. این ویژگی در زمان توسعه به شدت مفید است، زیرا به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا به‌سرعت خطاها را شناسایی کرده و تغییرات لازم را اعمال کنند.

4. پشتیبانی گوگل

فلاتر توسط گوگل پشتیبانی می‌شود که این امر به توسعه‌دهندگان اطمینان می‌دهد که این فریم‌ورک به‌طور مداوم به‌روزرسانی و بهبود می‌یابد. همچنین، گوگل از فلاتر برای توسعه اپلیکیشن‌های خود استفاده می‌کند که نشان از اعتماد این غول فناوری به این ابزار دارد.

5. جامعه کاربری گسترده

یکی دیگر از عوامل محبوبیت فلاتر، جامعه کاربری بسیار بزرگ آن است. توسعه‌دهندگان بسیاری در سرتاسر جهان از فلاتر استفاده می‌کنند و این امر منجر به وجود منابع فراوان آموزشی، پلاگین‌های متن‌باز و نمونه‌کدهای آماده شده است. همچنین، در صورت مواجهه با مشکلات فنی، به‌راحتی می‌توانید به انجمن‌ها و گروه‌های تخصصی مراجعه کرده و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.

آموزش فلاتر: چطور می‌توان فلاتر را یاد گرفت؟

یادگیری فلاتر برای توسعه‌دهندگانی که تجربه کار با زبان‌های برنامه‌نویسی دیگر مانند جاوا، کاتلین، سوئیفت یا حتی جاوا اسکریپت را دارند، نسبتاً آسان است. فلاتر از زبان Dart استفاده می‌کند که زبان برنامه‌نویسی رسمی این فریم‌ورک است. در ادامه به مراحل کلیدی آموزش فلاتر اشاره می‌کنیم:

1. یادگیری زبان Dart

اولین قدم برای یادگیری فلاتر، یادگیری زبان Dart است. Dart یک زبان برنامه‌نویسی شی‌ء‌گرا است که توسط گوگل توسعه یافته و برای ایجاد رابط‌های کاربری سریع و روان طراحی شده است. خوشبختانه، Dart نسبت به بسیاری از زبان‌های برنامه‌نویسی ساده‌تر است و منحنی یادگیری آن نیز سریع است. منابع آموزشی رایگان و پرداختی متعددی برای یادگیری این زبان وجود دارد.

2. درک ویجت‌های فلاتر

ویجت‌ها در فلاتر بخش اصلی رابط کاربری اپلیکیشن را تشکیل می‌دهند. یادگیری نحوه کار با این ویجت‌ها و چگونگی استفاده از آن‌ها برای ایجاد طراحی‌های زیبا و کاربردی از اهمیت بسیاری برخوردار است. فلاتر دارای مجموعه‌ای از ویجت‌های آماده است که می‌توان از آن‌ها برای ایجاد سریع رابط‌های کاربری استفاده کرد. اما توسعه‌دهندگان همچنین می‌توانند ویجت‌های سفارشی خود را نیز ایجاد کنند.

3. ساخت اپلیکیشن‌های کوچک

یکی از بهترین روش‌ها برای یادگیری فلاتر، ساخت پروژه‌های کوچک و آزمایشی است. با ایجاد اپلیکیشن‌های ساده مانند اپلیکیشن‌های محاسبه‌گر، نمایش لیست‌ها، و یا حتی اپلیکیشن‌های بازی کوچک، می‌توانید به‌تدریج به مهارت‌های خود اضافه کنید.

4. استفاده از دوره‌های آموزشی آنلاین

دنیای آموزش فلاتر پر از منابع آموزشی باکیفیت است. از بهترین دوره‌های آموزشی فلاتر در سایت‌هایی مثل دوره‌بین گرفته تا مستندات رسمی فلاتر و دوره‌های آنلاین، همه به شما کمک می‌کنند تا به‌سرعت مهارت‌های لازم را کسب کنید.

حتما بخوانید: سادگی در برنامه نویسی موبایل با فلاتر! (Flutter)

مزایای فلاتر نسبت به دیگر فریم‌ورک‌ها

1. سرعت بالا

به دلیل استفاده از Dart و ارتباط مستقیم با موتور رندرینگ خود، فلاتر نسبت به بسیاری از فریم‌ورک‌های دیگر سرعت بالاتری در اجرا دارد. این ویژگی به‌ویژه در اپلیکیشن‌هایی که نیاز به اجرای سریع دارند، اهمیت دارد.

2. توسعه سریع

وجود ویژگی‌هایی مثل Hot Reload و ویجت‌های آماده، توسعه اپلیکیشن‌ها در فلاتر را بسیار سریع‌تر از فریم‌ورک‌های سنتی می‌کند. به‌علاوه، نیاز به نوشتن یک کد واحد برای چند پلتفرم نیز باعث کاهش زمان توسعه و انتشار اپلیکیشن‌ها می‌شود.

3. انعطاف‌پذیری بالا در طراحی

فلاتر امکانات گسترده‌ای برای سفارشی‌سازی رابط‌های کاربری ارائه می‌دهد. شما می‌توانید با استفاده از ویجت‌های موجود یا ساخت ویجت‌های جدید، طرح‌هایی خلاقانه و منحصر به فرد برای اپلیکیشن خود ایجاد کنید.

4. پشتیبانی گسترده از ابزارها

فلاتر از ابزارهای متنوعی برای توسعه، تست و انتشار اپلیکیشن‌ها پشتیبانی می‌کند. Visual Studio Code و Android Studio دو محیط توسعه محبوب برای فلاتر هستند که ابزارهای مفیدی برای کدنویسی، دیباگ و تست ارائه می‌دهند.

معایب فلاتر

هر چند فلاتر مزایای بسیاری دارد، اما خالی از عیب نیست. برخی از معایب فلاتر عبارتند از:

1. اندازه فایل نهایی بزرگ

اپلیکیشن‌های ساخته شده با فلاتر نسبت به اپلیکیشن‌های بومی (Native) حجم بیشتری دارند که ممکن است برای برخی کاربران مشکل‌ساز باشد.

2. پشتیبانی از ویژگی‌های بومی

با وجود اینکه فلاتر از بسیاری از ویژگی‌های بومی هر دو پلتفرم پشتیبانی می‌کند، در برخی موارد ممکن است برای دسترسی به قابلیت‌های خاص سیستم‌عامل نیاز به استفاده از پلاگین‌های شخص ثالث داشته باشید.

3. جامعه کوچک‌تر نسبت به React Native

با اینکه جامعه کاربری فلاتر به‌سرعت در حال رشد است، اما هنوز هم در مقایسه با فریم‌ورک‌هایی مانند React Native که سابقه طولانی‌تری دارند، کوچک‌تر است.

مقایسه فلاتر با فریم‌ورک‌های اندروید دیگر

در اینجا، فلاتر را با فریم‌ورک‌های پرکاربرد دیگر مثل React Native، Xamarin و Swift/Objective-C (برای iOS) و Kotlin/Java (برای اندروید) مقایسه می‌نماییم و جدول خلاصه‌ای را در انتهای آن ارائه داده‌ایم. این مقایسه نشان می‌دهد که هر کدام از این فریم‌ورک‌ها چه مزایا و معایبی دارند و در چه مواقعی ممکن است فلاتر انتخاب بهتری باشد.

1. مقایسه فلاتر با React Native

React Native یکی از محبوب‌ترین فریم‌ورک‌های توسعه اپلیکیشن موبایل چندپلتفرمی است که توسط فیسبوک توسعه داده شده است.

نقاط قوت React Native:

• بکارگیری JavaScript: React Native از جاوا اسکریپت استفاده می‌کند که یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه‌نویسی دنیاست و بسیاری از توسعه‌دهندگان با آن آشنا هستند.
• پشتیبانی جامعه کاربری قوی: با توجه به مدت طولانی‌تر حضور React Native در بازار، جامعه کاربری بزرگ‌تری نسبت به فلاتر دارد و پلاگین‌ها و کتابخانه‌های متن‌باز زیادی برای آن وجود دارد.
• استفاده از کامپوننت‌های بومی: React Native از کامپوننت‌های بومی سیستم‌عامل برای ایجاد رابط کاربری استفاده می‌کند که این موضوع به تجربه کاربری طبیعی‌تری منجر می‌شود.

نقاط ضعف React Native:

• عملکرد نسبتاً پایین‌تر: با توجه به استفاده از بریدج (Bridge) برای ارتباط با کدهای بومی، در برخی موارد React Native نسبت به فلاتر از نظر سرعت اجرا کمی کندتر است.
• عدم یکنواختی در طراحی: به دلیل استفاده از کامپوننت‌های بومی، طراحی در هر پلتفرم می‌تواند متفاوت باشد، در حالی که فلاتر طراحی یکنواخت‌تری را ارائه می‌دهد.

مزایای فلاتر در مقابل React Native:

• عملکرد بهتر: فلاتر به دلیل استفاده از زبان Dart و موتور گرافیکی اختصاصی، عملکرد بالاتری دارد.
• رابط کاربری یکنواخت: فلاتر ویجت‌های خودش را دارد که باعث می‌شود رابط کاربری در تمام دستگاه‌ها یکسان باشد.
• Hot Reload سریع‌تر: اگرچه React Native نیز قابلیت Hot Reload دارد، اما تجربه توسعه‌دهندگان نشان می‌دهد که در فلاتر این ویژگی عملکرد بهتری دارد.

2. مقایسه فلاتر با Xamarin

Xamarin یک فریم‌ورک دیگر برای توسعه اپلیکیشن‌های چندپلتفرمی است که توسط مایکروسافت پشتیبانی می‌شود. Xamarin از زبان C# و .NET برای توسعه استفاده می‌کند.

نقاط قوت Xamarin:

• پشتیبانی مایکروسافت: به عنوان محصولی از مایکروسافت، Xamarin با اکوسیستم مایکروسافت (مثل ویژوال استودیو) ادغام بسیار خوبی دارد.
• دسترسی به API‌های بومی: Xamarin دسترسی کاملی به API‌های بومی اندروید و iOS دارد که این موضوع به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد اپلیکیشن‌هایی با ویژگی‌های کاملاً بومی بسازند.
• پشتیبانی از توسعه اپلیکیشن برای ویندوز: علاوه بر اندروید و iOS، Xamarin امکان توسعه اپلیکیشن برای ویندوز را نیز فراهم می‌کند.

نقاط ضعف Xamarin:

• اندازه فایل‌های بزرگ: اپلیکیشن‌های ساخته شده با Xamarin معمولاً حجم بالایی دارند که ممکن است برای کاربران موبایل مشکل‌ساز باشد.
• سرعت کندتر: در برخی موارد، عملکرد اپلیکیشن‌های Xamarin نسبت به اپلیکیشن‌های بومی یا حتی اپلیکیشن‌های ساخته‌شده با فلاتر کندتر است.

مزایای فلاتر در مقابل Xamarin:

• سرعت بیشتر: به دلیل استفاده از موتور رندرینگ گرافیکی مختص خود، فلاتر سرعت بیشتری در اجرا و پاسخ‌دهی دارد.
• کاهش حجم اپلیکیشن‌ها: اپلیکیشن‌های ساخته‌شده با فلاتر نسبت به اپلیکیشن‌های Xamarin حجم کمتری دارند.
• جامعه کاربری سریعاً رو به رشد: اگرچه Xamarin جامعه کاربری قدیمی‌تری دارد، اما فلاتر به‌سرعت در حال رشد است و پشتیبانی گوگل نیز باعث تقویت آن شده است.

3. مقایسه فلاتر با Swift/Objective-C (برای iOS)

Swift و Objective-C زبان‌های اصلی برای توسعه اپلیکیشن‌های بومی iOS هستند که توسط اپل پشتیبانی می‌شوند.

نقاط قوت Swift/Objective-C:

• عملکرد بومی بی‌نظیر: اپلیکیشن‌های بومی iOS که با Swift یا Objective-C توسعه داده شده‌اند، بهترین عملکرد را از نظر سرعت و مصرف منابع دارند.
• دسترسی کامل به تمامی امکانات iOS: استفاده از زبان‌های بومی باعث می‌شود که توسعه‌دهندگان به تمامی امکانات و API‌های سیستم‌عامل iOS دسترسی داشته باشند.
• پشتیبانی مستقیم از اپل: این زبان‌ها توسط خود اپل توسعه و پشتیبانی می‌شوند، بنابراین همیشه به‌روز هستند و با آخرین تغییرات سیستم‌عامل سازگاری دارند.

نقاط ضعف Swift/Objective-C:

• نیاز به توسعه جداگانه برای هر پلتفرم: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های این زبان‌ها این است که اگر بخواهید اپلیکیشن خود را برای اندروید هم منتشر کنید، باید کد جداگانه‌ای برای آن بنویسید.
• زمان‌بر بودن توسعه: توسعه اپلیکیشن با زبان‌های بومی معمولاً زمان بیشتری نیاز دارد، چرا که باید تمامی مراحل به‌صورت دستی انجام شود.

مزایای فلاتر در مقابل Swift/Objective-C:

• توسعه چندپلتفرمی: فلاتر به شما امکان می‌دهد با یک کد واحد برای هر دو پلتفرم iOS و اندروید اپلیکیشن بسازید.
• سرعت بیشتر در توسعه: ویژگی‌هایی مانند Hot Reload باعث می‌شوند توسعه‌دهندگان با فلاتر سریع‌تر کدنویسی و تست کنند.
• پشتیبانی از طراحی یکسان در دو پلتفرم: فلاتر امکان ایجاد رابط کاربری یکپارچه را برای هر دو پلتفرم فراهم می‌کند.

4. مقایسه فلاتر با Kotlin/Java (برای اندروید)

Kotlin و Java زبان‌های رسمی توسعه اپلیکیشن‌های بومی اندروید هستند.

نقاط قوت Kotlin/Java:

• پشتیبانی گوگل: هر دو زبان توسط گوگل برای توسعه اندروید پیشنهاد می‌شوند و دسترسی کامل به API‌های اندروید را فراهم می‌کنند.
• عملکرد بومی عالی: اپلیکیشن‌های نوشته شده با Kotlin و Java به دلیل استفاده از منابع بومی سیستم‌عامل، از نظر سرعت و عملکرد بسیار بهینه هستند.

نقاط ضعف Kotlin/Java:

• نیاز به توسعه جداگانه برای هر پلتفرم: مثل Swift برای iOS، اپلیکیشن‌های نوشته‌شده با Kotlin یا Java تنها برای اندروید کار می‌کنند و برای iOS باید کد جدیدی نوشته شود.
• سرعت توسعه پایین‌تر: توسعه اپلیکیشن‌های بومی معمولاً به زمان بیشتری نیاز دارد، چرا که باید برای هر سیستم‌عامل جداگانه کدنویسی شود.

مزایای فلاتر در مقابل Kotlin/Java:

• توسعه هم‌زمان برای iOS و اندروید: فلاتر امکان توسعه اپلیکیشن برای هر دو پلتفرم را با یک کد واحد فراهم می‌کند.
• سرعت بالاتر در توسعه و تست: ویژگی‌هایی مانند Hot Reload در فلاتر باعث می‌شود فرایند توسعه سریع‌تر از توسعه بومی باشد.

جدول مقایسه  فلاتر با فریم‌ورک‌های اندروید دیگر

فلاتر با مزایای منحصر به فرد خود از جمله توسعه چندپلتفرمی، رابط کاربری یکنواخت و عملکرد بالا توانسته است جایگاه مهمی در دنیای برنامه‌نویسی موبایل پیدا کند. با این حال، انتخاب بهترین فریم‌ورک بستگی به نیاز پروژه شما دارد. اگر نیاز به عملکرد بومی بی‌نقص دارید و مشکلی با توسعه جداگانه برای هر پلتفرم ندارید، زبان‌های بومی مانند Swift یا Kotlin انتخاب بهتری هستند. اما اگر کاهش زمان توسعه و پوشش چندپلتفرمی برای شما اهمیت دارد، فلاتر یک گزینه عالی است که روزبه‌روز نیز قدرتمندتر می‌شود.

نتیجه‌گیری

فلاتر یکی از بهترین و محبوب‌ترین فریم‌ورک‌ها برای برنامه نویسی اپلیکیشن و نرم افزار چندپلتفرمی است. این فریم‌ورک با ارائه ویژگی‌هایی مانند Hot Reload، توسعه چندپلتفرمی و امکان سفارشی‌سازی بی‌نظیر، توانسته توجه بسیاری از توسعه‌دهندگان را به خود جلب کند. یادگیری فلاتر به‌ویژه برای توسعه‌دهندگانی که به دنبال راهی سریع و کارآمد برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل هستند، یک انتخاب عالی است.

فلاتر به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا با یک کد واحد، اپلیکیشن‌هایی با کیفیت بالا برای پلتفرم‌های مختلف ایجاد کنند و همین موضوع باعث کاهش زمان و هزینه توسعه می‌شود. با این حال، اگرچه فلاتر مزایای بسیاری دارد، اما باید به معایب آن نیز توجه کرد و بررسی کرد که آیا برای پروژه خاص شما مناسب است یا خیر.

برای شروع یادگیری فلاتر، بهتر است با زبان Dart آشنا شوید و سپس به سراغ ساخت پروژه‌های کوچک بروید. از منابع آموزشی موجود استفاده کنید و به‌تدریج مهارت‌های خود را بهبود بخشید. بدون شک، با تلاش و تمرین مداوم، شما هم می‌توانید به یکی از توسعه‌دهندگان حرفه‌ای فلاتر تبدیل شوید و از این ابزار قدرتمند برای ساخت اپلیکیشن‌های بی‌نظیر استفاده کنید.